જાણો શું છે અશોક સ્તંભ વિવાદ અને અશોક સ્તંભનો સંપૂર્ણ ઈતિહાસ

ગુજરાતીમાં જાણવા જેવું : નવા સંસદભવનની છત પર અશોક સ્તંભ લગાવ્યા બાદ રાજકીય વિવાદ શરૂ થયો છે. અશોક સ્તંભ દેશનું રાષ્ટ્રીય પ્રતીક છે જે પ્રતીકનું અપમાન કરવાનો આરોપ કોંગ્રેસ લગાવ્યો છે.

દેશમાં હવે અશોક સ્તંભને (Ashok Stambh) લઈને વિવાદ શરૂ થયો છે. વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સોમવારે નવા સંસદ ભવન (Parliament) ની છત પર સ્થાપિત રાષ્ટ્રીય પ્રતીક અશોક સ્તંભનું અનાવરણ કર્યું હતું. આ પછી વિપક્ષે કેન્દ્ર સરકાર પર અશોક સ્તંભ સાથે છેડછાડનો આરોપ લગાવ્યો છે. કોંગ્રેસે સરકાર પર રાષ્ટ્રીય પ્રતીકનું અપમાન કરવાનો આરોપ લગાવ્યો છે.

કોંગ્રેસના મહાસચિવ જયરામ રમેશે ટ્વીટ કર્યું કે, “સારનાથમાં અશોક સ્તંભ પર સિંહોના ચરિત્ર અને સ્વભાવને સંપૂર્ણપણે બદલી નાખવો એ રાષ્ટ્રીય પ્રતીકનું અપમાન છે.”

આ ટ્વીટમાં તેણે સારનાથમાં રાખવામાં આવેલા અશોક સ્તંભ અને નવા સંસદ ભવનની છત પર સ્થાપિત અશોક સ્તંભની તસવીર પણ શેર કરી છે. વિપક્ષનો આરોપ છે કે સારનાથ મ્યુઝિયમમાં રાખવામાં આવેલા અસલ અશોક સ્તંભમાં સિંહો શાંત છે, જ્યારે નવા સંસદ ભવનની છત પર સ્થાપિત અશોક સ્તંભ સિંહોને આક્રમક બતાવે છે.

આ આરોપોનો જવાબ આપતા ભાજપના પ્રવક્તા અનિલ બલુનીએ કહ્યું કે આવા આક્ષેપો એટલા માટે કરવામાં આવી રહ્યાં છે કારણ કે, ભારત વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં પોતાનું સંસદ ભવન બનાવી રહ્યું છે, જે 150 વર્ષ પહેલા અંગ્રેજો દ્વારા બનાવવામાં આવેલ સંસદ ભવનનું સ્થાન લેશે. તેમણે આરોપ લગાવ્યો કે તેઓ લોકોને ગેરમાર્ગે દોરીને વાતાવરણ ડહોળવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.

મૂળ અશોક સ્તંભ કેવો છે ?

• મૂળ અશોક સ્તંભ ઉત્તર પ્રદેશના સારનાથના સંગ્રહાલયમાં રાખવામાં આવ્યો છે. તેની સ્થાપના 250 બીસીમાં થઈ હોવાનું માનવામાં આવે છે. 1900માં જર્મન સિવિલ એન્જિનિયર ફ્રેડરિક ઓસ્કર ઓરટેલે સારનાથની આસપાસ ખોદકામ શરૂ કર્યું.
• આ અશોક સ્તંભ 1905માં ખોદકામ દરમિયાન મળી આવ્યો હતો. ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણના એક દસ્તાવેજ મુજબ હાલમાં અશોક સ્તંભની ઊંચાઈ 7 ફૂટ 6 ઈંચ છે. પરંતુ એવું માનવામાં આવે છે કે તેની ઊંચાઈ 55 ફૂટ હોવી જોઈએ અને સમય જતાં તેને નુકસાન થયું હોવું જોઈએ.
• ખોદકામ કરતાં જાણવા મળ્યું કે આ અશોક સ્તંભ 8 ફૂટ પહોળો અને 6 ફૂટ લાંબો પથ્થરના વિશાળ પ્લેટફોર્મ પર સ્થાપિત કરવામાં આવ્યો હતો. આ સ્તંભની પાછળની બાજુએ અશોકના લખાણો અગાઉની પાલી ભાષા અને બ્રાહ્મી લિપિમાં છપાયેલા છે.
• આ સ્તંભ પરના એક લેખમાં લખવામાં આવ્યું છે કે, ‘દેવતાઓના પ્રિય રાજા પ્રિયદર્શી કહે છે કે પાટલીપુત્ર અને પ્રાંતો વચ્ચેના જોડાણને કોઈએ વહેંચવું જોઈએ નહીં. જે કોઈ ભીક્ષુક હોય કે સાધ્વી, સંઘમાં ભાગલા પાડશે, તેને સફેદ વસ્ત્રોમાં સજ્જ કરીને સાધુઓ અને સાધ્વીઓ માટે યોગ્ય ન હોય તેવી જગ્યાએ મોકલવામાં આવશે.
• આ સ્તંભ પર અશોકના લેખ ઉપરાંત બે વધુ લેખો છપાયા છે. આમાંથી એક અશ્વઘોષ નામના રાજાના શાસનકાળનો છે. જ્યારે, બીજો લેખ ચોથી સદીમાં લખાયો હોવાનું માનવામાં આવે છે. તે વાત્સીપુત્રિક સંપ્રદાયની સમિતિયા શાખાઓના આચાર્યો દ્વારા લખવામાં આવ્યું હતું.
• સમ્રાટ અશોકની ગણતરી વિશ્વના મહાન રાજાઓમાં થાય છે. તે 270 બીસીમાં રાજા બન્યો. પરંતુ, કલિંગના યુદ્ધે તેમને બદલી નાખ્યા. આ યુદ્ધ પછી, તેણે બૌદ્ધ ધર્મ અપનાવ્યો અને નિર્ણાયક સ્થાનો પર સ્તંભો ઉભા કર્યા.

સંસદ ભવનમાં અશોક સ્તંભ કેવી રીતે સ્થાપિત કરવામાં આવે છે ?

• નવા સંસદ ભવનની છત પર જે અશોક સ્તંભ સ્થાપિત કરવામાં આવ્યો છે તેની ઉંચાઈ 6.5 મીટર એટલે કે લગભગ 21 ફૂટ છે. તે જમીનથી 33 મીટર એટલે કે 108 ફૂટ ઉપર છે.
• તેનું કુલ વજન 16 હજાર કિલોગ્રામ છે. જેમાં અશોક સ્તંભનું વજન 9,500 કિલો છે. જ્યારે, તેની આસપાસ સ્ટીલ સપોર્ટિંગ સ્ટ્રક્ચર છે, જેનું વજન 6,500 કિલો છે.
• દેશના 100 થી વધુ કલાકારોએ આ અશોક સ્તંભ બનાવ્યો છે. તેને બનાવવામાં 9 મહિનાનો સમય લાગ્યો હતો.
• તે કાંસ્ય એટલે કે કાંસામાંથી બન્યો છે. અશોક સ્તંભ 26 જાન્યુઆરી 1950 થી ભારતનું રાષ્ટ્રીય પ્રતીક છે. તે સારનાથ સ્થિત ‘લાયન કેપિટલ ઓફ અશોક’માંથી લેવામાં આવ્યું છે.